بررسی علل اقتصادی شکل گیری فساد مالی در ایران

این تحقیق با هدف بررسی علل اقتصادی شکل گیری فساد مالی و راهکارهای کاهش آن با توجه به تجارب کشورهای نمونه و موفق و واقعیت های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی محیط داخلی کشور از طریق اخذ دیدگاه مدیران، صاحبنظران و فعالان اقتصادی انجام گرفته است. در قسمت اول تحقیق از روش کتابخانه ای و اسنادی استفاده شده و پس از بررسی ادبیات و مطالعات و نظریه های مرتبط با مقوله فساد مالی، مجموعه ای از علل شکل گیری فساد مالی و راهکارهای متناظر برای کاهش این معضل از منابع مختلف گردآوری و در چهار گروه عوامل سیاسی، عوامل فرهنگی، عوامل ساختاری و مدیریتی و عوامل اقتصادی طبقه بندی شدند. بطوریکه از مجموع 123 علت شناسایی شده 71 علت در بخش های مختلف سیاسی، فرهنگی، مدیریتی و 52 علت نیز در بخش اقتصادی و از 84 راهکار گردآوری شده نیز 30 مورد در بخش اقتصادی و مابقی در سه بخش دیگر قرار گرفتند. همچنین با توجه به تعدد علل اقتصادی گردآوری شده، آنها در ذیل شش متغیر “ساختار اقتصادی کشور”، “نظام بودجه ریزی”، “شاخص های کلان اقتصادی”، “ترکیب منابع درآمدی دولت”، “انحصارات اقتصادی” و “سیاستها، قوانین و مقررات اقتصادی” طبقه بندی شدند. قسمت دوم تحقیق، توصیفی محسوب و از روش پیمایشی استفاده شده است؛ بطوریکه مجموعه علل و راهکارهای جمع آوری شده در قسمت اول در قالب سئوالات پرسشنامه برای جامعه نمونه ارسال و نظرات ایشان در خصوص اولویت های هر کدام از عوامل چهارگانه، متغیرهای شش گانه اقتصادی و علل زیرمجموعه هر کدام از آنها و همچنین اولویت بندی راهکارهای اقتصادی اخذ گردید. برای این منظور با توجه به اینکه متغیرهای مورد استفاده، متغیرهای گسسته رتبه ای هستند؛ از تلفیق دو روش طیف لیکرت و طیف بوگاردوس برای وزن دهی، امتیازبندی، اولویت گذاری علل شکل گیری فساد مالی و راهکارهای کاهش آن و نهایتاً تجزیه وتحلیل یافته های تحقیق استفاده گردید. برای آزمون سنجش اعتبار یافته های حاصل از پاسخ های دریافتی، از دو آماره آزمون پیرسون و نسبت درستنمایی استفاده شده است. در قسمت نتایج تحقیق 18 علت از علل 52گانه اقتصادی شکل گیری فساد مالی به عنوان مهمترین عللی که بیشترین تأثیر را بر این معضل دارند معرفی شدند که 6 علت در ذیل متغیر انحصارات اقتصادی، 5 علت در ذیل متغیر سیاستها، قوانین و مقررات اقتصادی، 4 علت در ذیل ترکیب منابع درآمدی دولت و 3 علت نیز در ذیل متغیر ساختار اقتصادی کشور قرار گرفتند. همچنین یافته های این مطالعه نشان می دهد که حوزه دولت و سیاست هایی که در بلندمدت در نظام تصمیم گیری کشور نهادینه شده؛ سرمنشأ بسیاری از علل شکل گیری فساد مالی در کشور است؛ بطوریکه از 18 علت اساسی، دولت عامل اصلی 14 علت اولویت دار می باشد. از دیگر نتایج تحقیق پیشنهاد 14 راهکار اولویت دار از میان 30 راهکار اقتصادی برای کاهش فساد مالی در کشور بوده است که ترکیبی از اصلاح ساختار اقتصادی، افزایش شفافیت در فعالیت های اقتصادی و تشدید مجازات های تنبیهی و افزایش ریسک فعالیت های مفسده آمیز را در بر می گیرد. بررسی تحلیلی وضعیت برخی از شاخص های اقتصادی کشور و مقایسه آن با دیگر کشورها نیز موید نتایج این تحقیق می باشد.